وَنگ شوُ

وَنگ شوُ

جایزه ی معماری پریتزکر برترین جایزه ی معماری در جهان بشمار می آید و هر سال به یک معمار زنده اعطا می گردد .این جایزه در سال 1979 توسط جی.آ پریتزکر(1999-1922) و همسرش سیدنی بنیان گذاری شد و همچنان توسط خانواده ی پریتزکر مدیریت میشود. جی.آ و سیدنی بر این باور بودند که یک جایزه ی ارزشمند نه تنها می تواند در تشویق و تحریک آگاهی عمومی بیشتر از ساختمان ها و معماری انها نقش بازی کند بلکه می تواند الهام بخش خلاقیت بیشتر در عرصه ی معماری نیز باشد. این جایزه که مرکز بین المللی آش در شیکاگو قرار دارد نام خود را از خانواده ی پریتزکر گرفته است. جایزه معماری پریتزکر را نوبل دنیای معماری می دانند، بسیاری از شاخصه ها و بارزه های اهدا جایزه معماری پریتزکر نیز بر گرفته از جایزه نوبل است . برندگان این جایزه مبلغ 100000 دلار را به عنوان تقدیر رسمی دریافت میکنند، از سال 1987 تا به حال یک مدال برنز نیز به مبلغ جایزه اضافه شده است.تا قبل از این هر سال کپی از یکی از مجسمه هنری مور نیز به هر برنده اهدا میشد.

جایزه معماری پریتزکر را نوبل دنیای معماری می دانند، بسیاری از شاخصه ها و بارزه های اهدا جایزه معماری پریتزکر نیز بر گرفته از جایزه نوبل است . برندگان این جایزه مبلغ 100000 دلار را به عنوان تقدیر رسمی دریافت میکنند، از سال 1987 تا به حال یک مدال برنز نیز به مبلغ جایزه اضافه شده است.تا قبل از این هر سال کپی از یکی از مجسمه هنری مور نیز به هر برنده اهدا میشد.

جایزه غالبا به مردان تعلق گرفته، نخستین زنی که موفق به دریافت این جایزه شده است ، معمار انگلیسیِ عراقی تبار، زاها حدید است، از میان دیگر زنان معمار دو سال پیش نیز کازِیو سجیما از دفتر معماری سانا موفق به دریافت جایزه گردید.غالب معمارانی که موفق به دریافت جایزه پریتزکر شدند اروپایی بودند و تعداد محدودی معمار با نام های فومیهیکو ماکی از ژاپن ،فرنک گهری از کانادا و پائولو مندز دا روشا از برزیل و چند تن دیگر از کشورهای غیر اروپایی توانسته اند این جایزه را دریافت کنند، و امسال نیز یک غیر اروپایی دیگر به نام وَنگ شو معمار چینی، برنده ی جایزه پریتزکر شده است. او متولد سال 1963 است و در چین تحصیل کرده است. پروفسور وَنگ شو در اورومچی ، شهری در ایالت سین کیانگ از ایالات غربی چین به دنیا آمد. وی اولین مدرک معماری خود را در سال 1985 و مدرک استادی خود را در سال 1988 کسب نمود که هر دو این مدارک از موسسه تکنولوژی نان نانجینگ بوده اند.

وَنگ شو و همسرش دفتر معماری آماتور را در سال 1997 در شهر هانگژو بنیان گذاردند . وَنگ شو استاد و مدیر مدرسه معماری آکادمی هنر در هانگژو است، نام دفتر معماری آنها که به شیوه ای اشاره دارد که یک هنردوست برای افرینش به کارمیگیرد، روشی را تداعی می کند بر پایه ی فی البداهگی، تاکید بر هنرهای دستی و فرهنگ های سنتی. وَنگ شو چندین سال از عمر حرفه ای خود را صرف پژوهش بر ساختمان ها بومی و محلی برای یادگیری مهارت های سنتیِ معماری نمود، دفتر معماری وی از روش های روزامد طراحی و ساخت برای وفق دادن و تبدیل مصالح بومی و یا بازیافتی به مواد قابل استفاده در پروژه های امروزی استفاده می کنند.این ترکیب منحصر به فرد از درک سنتی و روشهای تجربی ساخت مشخصه بارز پروژه های معماری ـ به ظن خودش ـ کارگاه هنری اویند.

دفتر معماری اماتور نگاهی پایه ای و انتقادی به سهم معماری در نابودی و تخریب مناطق بزرگ شهری دارد. به هر حال جدا از ملهم شدن از غرب و کاری که همسلکان هم عصر وَنگ شو انجام میدهند، اثار معماری او ریشه در تاریخ و فرهنگ چین دارند. وَنگ شو بارها در سخنرانی ها و مصاحبه هایش بیان کرده است که : "برای من معماری امری فی البداهه است. به همان دلیل ساده ای که معماری ذات زندگی روز مره ما است. وقتی من میگویم یک خانه می سازم به جای اینکه بگویم یک ساختمان می سازم آن لحظه به چیزی هایی فکر می کنم که به زندگی روز مره ما نزدیکتر است. وقتی که اسم کارگاهم را آماتور گذاشتم یک دلیل بیشتر نداشتم؛ تاکید بر جنبه ی فی البداه و تجربی".

وَنگ شو کارهای فردی زیادی دارد و در پروژه های بین المللی عمده ای مشارکت داشته است: در سال 2010 در دوسالانه ونیز با پروژه فروپاشی یک گنبد، توجه ها را به خود جلب کرد؛ سازه پارامتریک سبک، متحرک، قابل حمل و ساده ای که می توانست به سرعت ساخته شود و به سرعت برچیده و ردی از خود به جای نگذارد، نوعی بازی با گنبد؛ یکی از مقوم ترین عناصر معماری که در طول تاریخ همواره بخش لاینفکی از سنت معماری هر جغرافیایی بوده است. ونگ شو در سال در سال 2009 ارائه ای فردی در مرکز هنرهای زیبای بروکسل داشت و در سال 2007 در دو سالانه دو شهر شن ژن و هُنگ کنگ شرکت کرد.

وَنگ شو در سال 2011 برنده ی مدال طلای معماری گرند مدایل دِ'اُر از آکادمی معماری فرانسه شد. همچنین در سال 2010 وَنگ شو و لو ونیو برنده ی جایزه شِلینگ از بنیاد معماری شِلینگ در المان شدند شدند، جایزه ای که به معمارانی اهدا می شود که به سبب طراحی های قابل توجهشان سهمی عمده در پیشرفت معماری داشته یا درکی عمیق از تاریخچه و نگره های معماری متداول در طول تاریخ را در اثارشان متبلور ساخته اند داشته اند، او جایزه بین المللی هنر فاخر در المان را نیز به دلیل رویکرد تاریخی اش به مفاهیم پایداری در بناهای طراحی شده از آن خود کرد و در سال 2003 با طراحی کتابخانه ونژنگ جایزه ی هنر معماری چینی را دریافت نمود.

به طورکلی دفتر معماری آماتور به سبب ساخت بناهای زیر شهرت یافته است:

کتابخانه دانشگاه ونژنگ و دانشگاه سوژو (چین - 2000)، موزه ی هنری معاصر نینگبو(چین - 2005)، پنج خانه مسکونی پراکنده (نینگبو- چین 2005)، طراحی فضای باز سینگ شان و آکادمی هنر چین فاز یک (هانگژو- چین 2004) و فاز دو (هانگژو- چین 2007)، خانه ی سرامیکی (جین وا - چین 2006)، باغ اپارتمان های عمودی (هانگژو- چین 2007)، موزه ی تاریخی نینگبو( چین 2008).

وَنگ شو افق های جدیدی را در معماری گشوده است طرح هایش همزمان مکان و خاطره را یاد آور می کنند، ساختمان های او این قابلیت منحصربه فرد را دارند که گذشته را باز خوانند بدون آنکه ارجاع مستقیمی به گذشته داشته باشند. معماری وَنگ شو به طور مثال زدنی ای دارای حس قوی پیوستگی فرهنگی و سنت روح بخشی دوباره به مکان و هویت تاریخی ان است.

بنا به نگاه غالب منتقدان دفتر معماری آماتور به معنای واقعی کلمه به گذشته زندگی دوباره داده به طوری که رابطه بین گذشته و حال را مورد کاوش قرار می دهد. این تلاش برای یافت ارتباط منطقی با گذشته در بخش عمده مناظره هایی که حول فرایندهای اخیر شهرسازی در چین شکل می گیرد مطرح می شود، عمده سئوال های طرح شده این ها هستند :"آیا معماری باید سنتی نگه داشته شود یا باید فقط آینده نگر باشد؟". همانند هر معمار بزرگ، که تلاشش رو عبور از ظرف های زمانیْ مکانی می گذارد کار های وَنگ شو نیز قادرند بر این محدودیت ها فائق امده و معماری ای بی انتها خلق نمایند، معماری ای که علی رغم ریشه داشتن در بطن خود همچنان جهانی باشد.

ساختمان های وَنگ شو یک صفت نادر دیگر نیز دارند، انها مجسم کننده ی تاریخ به بهترین نحو ممکن هستند در حالی که همزمان محیطی آرام را برای زندگی و فعالیت های روزانه به وجود می آورند. موزه ی تاریخی نینگبو یکی از آن ساختمان های منحصر به فرد است .این موزه یک تندیس شهری است، منبعی کامل برای تاریخ، غنای تجربه ی فضایی هم درفضای داخلی و هم درفضای خارجی قابل توجه است، این بنا مجسم کننده ی همزمان قدرت، قطعیت و احساسات است.

وَنگ شو میداند که چگونه چالش های حوزه ساخت را کنترل و از آنها به سود طرح خودش استفاده کند. روش ساخت او هم قطعی، هم رادیکال و مخالفْ خوان وضع موجود و هم تجربی است. او با استفاده از مواد بازیافتی قادر به فرستادن پیام های متعدد در مورد استفاده ی محتاطانه از منابع و احترام به سنت و به علاوه ارزیابی صریح از کیفیت های تکنولوژیک و کیفیت ساخت امروزی به خصوص در چین با ان سبقه تمدنی است. او درکارهایش از مواد بازیافتی مانند کاشی سقف و آجر های دیوار های بی مصرف استفاده می کند که بافت و اختلاط قابل لمس و غنی ای را به وجود می آورند تا ادراک حسی مخاطب را نیز در نظر اورد او همچنین بر قوام همان ره یافتی که در نام دفترش ـ اماتورـ موج می زند با همکاری کارگران ساختمانی بعضا نتیجه ای غیر قابل پیش بینی به وجود می آورد که در نظر او به بنا تازگی و طبیعی بودن را القا می کند.

علی رغم انکه ونگ شو دفتر کارش را اماتور نام نهاده، به خوبی می داند کار یک هنراموزْ صنعتگر مشغول به کار در رشته معماری تحت شمول کامل ابزار معماری ـ فرم ، مقیاس، عملکرد فضا و نور ـ رقم خواهد خورد، هیات داوران جایزه پریتزکر 2012 نیز به دلیل ذات و کیفیت های معمارانه ای که ونگ شو در کارهایش متبلور ساخته و همچنین به دلیل تعهد مداوم به معماری ای تغییر ناپذیر و معتبر و برخاسته از حس فرهنگ و مکان خاص این جایزه را به وی اهدا کرده است.

در کنار تمام این بارزه های درون بافتی منتهی به اهدای جایزه پریتزکر 2012 به ونگ شو، مولفه ی دیگری نیز در این انتخاب موثر است؛ وضعیتی که چین تجربه می کند، در سالهای اخیر رشد چین باور نکردنی بوده است، موج عظیم پروژه های در حال اجرا در این کشور، چین را هم سطح تجربیات رو به رشد معماری در دوبی قرار داده است، برخی از مراکز مهم و تاثیرگذار معماری به دنبال کمک به چین اند تا نیازهای زیرساختی و کالبدی اش در جایگاه یک قدرت جهانی را به کمک معماری تامین نماید. چنین تصویری خواسته ای برای معماری رقم می زند که میتواند به طور مستمر خودش را تحت تاثیر قرار دهد و در حالی که ماهیتی عمیقا سنتی دارد، به مواجهه با مدرنیته از نظر ایده تلژیک ناتمامی برود که کالبد سنت هایش را در شهرهایی همچون شانگهای، پکن و هانگژو به مبارزه می طلبد، شاید این دقیقا همان خصیصه ای باشد که هیات داوران پریتزکر در دفتر معماری آماتور و معمارِ ارشدش ونگ شو دیده اند؛ مواجهه با مدرنیزاسیون را در شمایلی منطقی و پایدار